terugEdwin Sengers vertelt enthousiast zijn verhaal tijdens de praktijkmiddag Natuurinclusief boeren in Wijchen. Als een echte gastheer ontvangt hij de deelnemers in de kapschuur. Kort legt hij uit hoe dit bedrijf is ontstaan. Maar liefst 100 jaar pacht de familie Sengers dit bedrijf van de Stichting Oud Burgeren Gasthuis. Edwin vertelt welke kansen hij heeft gehad en welke keuzes hij de afgelopen jaren samen heeft gemaakt met zijn vrouw Sandra. In 2000 heeft hij deze locatie van de stichting kunnen kopen. Daarvoor had hij concrete plannen om te verplaatsen en te kiezen voor groei van zijn melkveestapel. Het bedrijf ligt namelijk ingeklemd tussen het Wijchense Ven en de snelweg A73. De veestapel verder uitbreiden is niet mogelijk hier, maar voor het uitbaten van een theetuin kun je geen betere locatie wensen.
“In 2014 zijn we met Pinksteren gestart met wat koffie en zelfgebakken appeltaart. Nu ontvangen we jaarlijks 30.000 bezoekers. Door de gesprekken met deze burgers kijk je op een andere manier naar je bedrijf. De stap naar het nemen van maatregelen die bijdragen aan meer biodiversiteit is dan ook sneller gezet in ons geval. Als bezoekers hier genieten op het terras, maakt het niet uit of de koffie een dubbeltje meer kost. Op deze manier kunnen wij onze extra inzet ten aanzien van natuurinclusief makkelijker tot waarde brengen dan de andere veehouders,’’ vertelt Edwin.
“Ik ben gezegend met mijn areaal landbouwgrond,’’ merkt hij op. ‘’Dat maakt het wel makkelijker dan iemand die 300 procent van zijn land nodig heeft voor de voederwinning,’’ gaat hij verder. Edwin is dan ook van mening dat iedereen iets kan of al iets doet met natuurinclusieve landbouw. Er zijn mogelijkheden genoeg, zoals kruidenrijk grasland, weidevogelbeheer of een akkerrand. Over de stap naar biologisch is Edwin duidelijk: ‘’Ik boer gewoon logisch. Dat wil zeggen, ik experimenteer met maatregelen die passen bij mijn bedrijf en omgeving en maak daarbij gebruik van de natuur.’’
Wat Edwin op het gebied van natuurinclusief heeft, deelt hij graag met de deelnemers tijdens deze praktijkmiddag. Daarvoor stappen de bezoekers in een huifkar achter de trekker naar Niftrik. Hier ligt zijn nieuwste project. Deze 25 hectare voormalige akkerbouwgrond pacht hij van de Stichting Oud Burgeren Gasthuis. Hij kon deze gronden pachten onder bepaalde voorwaarden. ‘’Zo mag ik op deze gronden geen intensieve teelten toepassen en bepaalde gewasbeschermingsmiddelen niet gebruiken. Een van de voorwaarden was ook dat ik producten ging telen die ik rechtstreeks aan mijn koeien voer,” zegt Edwin.
Op deze extra gronden gaat hij andere gewassen telen en hoopt hij de kringloop sluitend te maken. Hij wil in de toekomst volledig zelfvoorzienend worden, waardoor hij geen krachtvoer meer hoeft aan te kopen.
Samen met deze stichting, Collectief Rivierenland en de Vereniging van Nederlands Cultuurlandschap heeft hij plannen gemaakt voor de herinrichting. Doel is om natuur en landschap een impuls te geven én ruimte te hebben voor landbouw. Dit voorjaar zijn 4 kilometer hagen aangelegd, patrijzenstroken en een rand met een bloemenmengsel gezaaid.
Aangekomen op het perceel neemt Gerjan Sengers van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap het woord. Hij vertelt over de bijdrage van het landschap aan het verbeteren van de biodiversiteit. ”Lijnvormige elementen hebben het meeste effect op het herstel en verbeteren van de biodiversiteit. Deze elementen leggen noodzakelijke verbindingen in het landschap. Met name de overgangen langs struwelen en bosranden zijn favoriet bij kleine zoogdieren en boerenlandvogels. Hier kunnen ze schuilen en vinden ze het nodige voedsel’’. Gertjan legt uit dat het mogelijk is om 70 procent van de biodiversiteit terug te krijgen. Dat kan door het boerenland te dooraderen. Daarom is het zo belangrijk om deze percelen samen duurzaam in te richten.
Hotze Hofstra, gebiedscoördinator en werkzaam bij het Collectief Rivierenland, vertelt over de rol van het collectief in dit traject. ”Samen met onze ecoloog hebben we gekeken welk beheer past bij de doelsoorten in dit gebied. Patrijzen was een van de soorten die in dit gebied voorkomen. Hij wijst naar de patrijzenranden die via ANLb gesubsidieerd worden. Edwin vult Hotze aan: “Natuurlijk is het eerst wennen dat een deel van productiegrond een andere bestemming krijgt. Op den duur ga je het wel meer waarderen, maar het moet natuurlijk wel wat opleveren. De vergoeding via het ANLb is zeker noodzakelijk.”
Edwin neemt zijn bezoekers mee het perceel in en laat de verschillende gewassen zien. In het kruidenrijke grasperceel lopen zijn “meiden”, zoals hij zijn koeien noemt. Het perceel valt onder het botanisch graslandbeheer. Verder staan er granen en veldbonen op het perceel. De granen worden geplet in de fabriek en komen als krachtvoervervanger terug op het erf. De vier hectare veldbonen heeft hij geteeld als sojavervanger. Helaas is deze teelt niet goed gelukt. Een deel bonen is al afgestorven en moet op korte termijn geoogst worden. ‘’De chocoladevlekkenziekte heeft het gewas flink aangetast. De vele regen in het voorjaar hebben de veldbonen geen goed gedaan.
Het water kon niet weg. Het ziet er naar uit dat de opbrengst tegenvalt.’’ Volgend jaar gaat komen hier geen bonen meer, hij denkt aan voederbieten. De bezoekers raden hem aan dat niet te doen. Veldbonen zijn vlinderbloemigen en zorgen voor stikstof in bodem, dat is geen gunstige combinatie met bieten. Het advies is dan ook granen of gras te telen op dit perceel. ”Als ik had geweten dat het zo slecht zou uitpakken, had ik hier natuurlijk geen veldbonen gezet. Zo leer ik elke dag weer iets nieuws en probeer ik het iedere volgende dag weer beter te doen. Natuurinclusief is voor mij dan ook puzzelen en door schade en schande word ik elke dag wijzer,” sluit Edwin de middag af.
Tijdens de bijeenkomst vertelt Bert Snel namens het Collectief Rivierenland iets over de mogelijkheden rondom het maken van bedrijfsnatuurplannen. Ook presenteert hij de resultaten uit het project Natuurinclusief Betuws Boeren. Hierin werken 30 ondernemers al drie jaar aan natuurinclusieve maatregelen op hun bedrijf. Download voor meer informatie onderstaande powerpoint.
Presentatie 12 juli 2022 over Collectief Rivierenland en meer