terugTijdens een velddemonstratie op zandgrondpercelen in Gelderland werd dit in de praktijk zichtbaar. Hier kwamen agrarische ondernemers, onderzoekers en beleidsmakers samen om te zien hoe je zonder chemie tóch een stevige graanoogst kunt realiseren.
De demo was onderdeel van het praktijknetwerk Toekomstgericht Boeren Gelderland en het project Kennis en door de praktijk. Ruim 40 mensen waren aanwezig, waaronder geïnteresseerde boeren, vertegenwoordigers van overheden en het onderwijs.
Voorafgaand aan het zaaien van wintergraan werd een groenbemester ingezaaid. Die zorgt voor een betere bodemstructuur, legt stikstof vast en helpt onkruid onderdrukken.
In plaats van diep te ploegen, werd de bodem bewerkt met een Acticut, die wortels van onkruid oppervlakkig afsnijdt zonder het bodemleven te verstoren. Daarna volgde een bewerking met een Ekoploeg, speciaal ontworpen om het bodemleven zoveel mogelijk te sparen.
Opvallend was het gebruik van klaver als onderzaai, tegelijk met het graan. Klaver verrijkt de bodem met stikstof en groeit door na de graanoogst. Daardoor kunnen boeren later in het seizoen ook nog klaver maaien.
Dit levert een veerkrachtig teeltsysteem op, zónder kunstmest. Onkruid werd mechanisch bestreden met bijvoorbeeld een wiedeg tussen de graanrijen. De opbrengst? Vergelijkbaar met het gangbare perceel – maar dan zonder chemische hulpmiddelen.
Toch is kennis alleen niet genoeg. Veel deelnemers aan de velddemo gaven aan dat de financiële randvoorwaarden beter moeten. Chemievrije teelt vraagt vaak meer arbeid, aangepaste machines en een langere aanlooptijd.
Zonder zekerheid over pacht of ruimte om te investeren, is het risico voor boeren te groot. Lagere pachtprijzen en langjarige contracten kunnen hier echt het verschil maken. Dan durven boeren te experimenteren, zonder dat een tegenvallend seizoen meteen grote financiële gevolgen heeft.
De gemeente Ede laat zien hoe dit in de praktijk kan werken. Daar is het pachtbeleid aangepast. Agrarische ondernemers krijgen punten als ze duurzame maatregelen nemen, zoals niet-kerende grondbewerking, chemievrije teelt of nestbescherming.
De grond wordt toegewezen aan degene met de hoogste score. Ook is de pachtprijs verlaagd – in sommige gevallen van 950 naar 500 euro per hectare. Zo krijgen boeren meer ruimte om te verduurzamen, zonder dat hun bedrijf direct onder druk komt te staan.
De Gelderse velddemo liet zien: het kán wel. Chemievrij graan telen op een gezonde bodem, met behoud van opbrengst én meer biodiversiteit.
Maar dat lukt alleen als praktijk, beleid en randvoorwaarden goed op elkaar aansluiten. Met de juiste ondersteuning kunnen meer boeren deze stap maken – naar een landbouw die toekomstgericht én natuurvriendelijk is.