terugTijdens het bezoek ontstonden goede gesprekken over de soms complexe relatie tussen beleid en praktijk. Waar Beleidsregels zijn vaak juridisch ingewikkeld en streng, terwijl in de praktijk juist vertrouwen en ruimte voor experimenten nodig zijn om daadwerkelijk vooruitgang te boeken. Het bezoek maakte duidelijk dat een aanpak van onderop, waarbij boeren en andere betrokkenen zelf meedenken en innoveren, leidt tot concrete stappen en tastbare resultaten. De ambtenaren maakten op het bedrijf van Brord kennis met de diversiteit in zijn bedrijfsvoering en de impact daarvan op biodiversiteit.
Hermen Vreugdenhil, directeur van Collectief Rivierenland, vertelde gepassioneerd over de groei van het collectief en het succes van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) daarin. “We zijn gegroeid van 500 naar 634 deelnemers, en het beheerde areaal nam toe van 3.500 naar 4.700 hectare. Daarnaast staan er zeker nog 250 potentiële deelnemers op de wachtlijst, die graag aan de slag willen.”
Hermen lichtte toe hoe het collectief, samen met boeren en andere regionale partijen, werkt aan onder andere het verbeteren van weidevogelgebieden. “We starten op plekken waar ondernemers kansen zien. Van daaruit bouwen verder met aanvullende actief of beheermaatregelen, zoals aangepast maaibeleid of de aanleg van een plas dras. Zo ontstaat er een bredere aanpak die niet alleen goed is voor weidevogels, maar ook bijdraagt aan betere waterkwaliteit, verhoogde bodemvruchtbaarheid, meer biodiversiteit en CO₂-opslag. Eén maatregel raakt dus meerdere doelen – dat maakt onze aanpak effectief. Eigenlijk hanteren we omgekeerde benadering.’’
Een krachtig voorbeeld van deze integrale aanpak is het project Biodivers Akker Mozaïek (BAM). Ben Koks, projectleider van BAM, en Brord Sloot namen de ambtenaren mee het veld in om de eerste resultaten te laten zien. In het Rivierengebied is inmiddels 50 hectare BAM-akker ingericht bij acht agrariërs. Voor elk bedrijf is een natuurplan opgesteld, zodat de maatregelen daadwerkelijk onderdeel worden van de bedrijfsvoering.
BAM is gericht op het versterken van akkernatuur, die in Nederland sterk onder druk staat. Het project creëert een mozaïek van gewassen en kruidenstroken dat het hele jaar door een hoogwaardige leefomgeving biedt voor akkervogels. Denk aan soorten als de kievit, veldleeuwerik en gele kwikstaart, maar ook aan de blauwe kiekendief, torenvalk, uilen, hazen, reeën en tal van vlindersoorten.
Tegelijkertijd blijft de akker rendabel: boeren telen er granen, klaver-luzernemengsels, peulvruchten en eiwitgewassen. Dat levert niet alleen veevoer en voedsel op, maar ook een bijdrage aan bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit. De combinatie van ecologische en economische doelen zorgt voor een gebalanceerde, natuurinclusieve bedrijfsvoering.
De komende vijf jaar wordt de ecologische impact van BAM-akkerbouw gemonitord in samenwerking met Harrier Conservation International en De Vlinderstichting. Er wordt onder meer gekeken naar vogels (broedvogels en wintergasten), zoogdieren, hommels, dagvlinders en wormen. De resultaten worden gedeeld met andere regio’s waar BAM-projecten lopen, zoals in Rotterdam en Noord-Groningen. De provincie Gelderland financiert de monitoring.
Voor een inkijkje in de ecologische resultaten tot nu toe verwijzen we graag naar de presentatie van ecoloog Anthonie Stip tijdens de Vlinderdag:
Het werkbezoek werd afgesloten met een krachtige oproep van Hermen Vreugdenhil aan IPO en BIJ12 om samen met alle betrokken partijen deze succesvolle aanpak verder uit te breiden. Collectief Rivierenland wil het BAM-project laten groeien naar minstens 200 hectare in het Rivierengebied, met 24 extra boeren die meedoen. “Maar om écht impact te maken op landelijke schaal, moeten we dit opschalen naar 2.000 hectare verspreid over alle provincies,” benadrukte Hermen Vreugdenhil.
