terugDagvoorzitter Rochus Kingmans zette meteen de toon: een agrarisch voedselbos is geen niche of hobby, maar een landbouwactiviteit met serieuze kansen. Daarna gaf hij direct het woord aan Martijn Aalbrecht, van De Voedselboss, één van de eerste voedselbos-pioniers in Nederland. Hij legde in 2011 zijn eigen voedselbos aan, heeft inmiddels een schat aan praktijkervaring en adviseert nu boeren en grondeigenaren bij de ontwikkeling en aanleg. “Een voedselbos is de meest vergaande vorm van landbouw die natuur en productie combineert, maar er zijn natuurlijk ook andere vormen mogelijk, zoals agroforestry,’’ merkt hij op. “Vandaag richten we ons op het voedselbos. Dit kan een alternatief zijn voor ons huidige landbouwsysteem, dat op deze manier geen generaties meer mee kan.”
Van melkveebedrijf naar voedselbos
Daarna vertelden Hens en Ilze waarom ze in 2021 besloten om het voormalige melkveebedrijf van zijn ouders om te vormen tot een 11,5 hectare groot voedselbos, waarvan de aanleg nu in volle gang is. De ligging, dichtbij natuurgebieden en op het laagste punt in het landschap, speelde daarbij een rol.
“Het gaat om tijd kopen, risicospreiding en bouwen een landbouwsysteem dat past in dit landschap en toekomstbestendig is. “Ik hou wel van pionieren,” vertelde Hens. Tegelijkertijd benadrukt hij dat het voedselbos niet zijn enige bedrijfsactiviteit is. Zo kan hij risico’s spreiden. Want een belangrijke vraag blijft: “Hoe overbrug je de eerste 10 tot 15 jaar voord at een voedselbos echt rendeert?” Slim gebruik maken van subsidies zoals provinciale subsidies, ANLb en de ecoregeling (GLB) maakt dat je de eerste jaren kunt overbruggen.
Rondstruinen en proeven
Na de plenaire verhalen gingen de deelnemers het veld in. In twee groepen, onder leiding van Hens en Martijn, werd een rondgang gemaakt door het jonge voedselbos. Tussen de rijen bomen en struiken ontstonden inspirerende gesprekken over ontwerp, beheer en de uitdagingen die bij de aanleg komen kijken. Hier en daar kon zelfs al geproefd worden.
De lunch, werd verzorgd door Simon Verboom, een van de jonge voedselbosboeren in Elst en auteur van het voedselboskookboek in wording. Met broodjes belegd met amandelkaas, walnoten en fruiten andere producten uit voedselbossen liet hij zien hoe veelzijdig de oogst kan zijn, van noten, fruit tot bijzondere kruiden. Alles zagen we terug op het bord.
’s Middags konden de deelnemers zich verdiepen in drie verschillende workshops:
- Verdienmodellen: Hans Pleij (Rabobank) ging in op het economisch perspectief van voedselbossen. Hij presenteerde een nieuwe rekentool en lichtte toe hoe Rabobank voedselbossen ziet als een waardevol economisch concept, dat uit de liefdadigheidshoek gehaald moet worden. <presentatie volgt>
- Beleid en subsidies: Wytze Walstra vertelde hoe voedselbossen inmiddels een plek hebben in het landbouwbeleid, met een eigen gewascode (1940) binnen de GLB Ecoregeling en de ontwikkeling van een ANLb-pakket in zicht. Direct naar de presentatie>>
- Ontwerp en aanleg: Voedselbosontwerper Evelyn Derksen nam de deelnemers mee in het ontwerpproces. Met praktische voorbeelden liet ze zien hoe belangrijk het is om vooraf na te denken over doelen, beheer en de lange termijn – een voedselbos leg je immers aan voor tientallen jaren.
- Direct naar de overall presentatie >>
Panelgesprek: kansen en uitdagingen
In het afsluitende panelgesprek spraken Anna Kuiper, (voedselbosboerin in Noord-Holland), Hens Mekking en Manon Both, verwerker en verkoper van voedselbosproducten in Oosterbeek) met elkaar en de zaal in gesprek.
Anna vertelt hoe ze de stap van eventmanager naar een voedselboerin maakte. En waarom dit volgens haar de meest efficiënte manier is om de kracht van de natuur te benutten. Vragen uit de zaal gingen onder andere over de arbeidsintensieve oogst, afzetmogelijkheden en de rol van subsidies.
Een deelnemer verwoordde het kernachtig:
“Ik heb een biologisch akkerbouwbedrijf, maar ik wil de stap naar een voedselbos maken – voor mijn kinderen.”
De conclusie was helder: voedselbossen bieden volop kansen en mogelijkheden, maar ook vragen over de juiste bomen voor jouw grond, het rendement en de oogstverwerking. Dit alles pleit voor ondernemerschap, vakmanschap en doorzettingsvermogen
De dag, georganiseerd door het platform en de Stichting Voedselbosbouw Nederland, werd afgesloten met een netwerkborrel, waar deelnemers onder het genot van een hapje en drankje verder in gesprek gingen.
De voedselbosbouwdag liet zien dat een voedselbos:
- een volwaardig landbouwsysteem is met economisch perspectief,
- bijdraag aan het dichten van de kloof tussen landbouw en natuur,
- onderdeel is van het landbouwbeleid en daarmee ook financiële kansen biedt,
- vraagt om gedegen voorbereiding, vakkennis en ondernemerschap.
De energie en betrokkenheid van deze dag in Neede maakten duidelijk dat voedselbossen niet alleen een inspirerend idee zijn, maar dat voor veel aanwezige deelnemers een reëel en kansrijk toekomstperspectief bieden.
Meer informatie
Ben je geïnteresseerd in alles rondom agrarische voedselbossen. Stichting Voedselbosbouw heeft verschillende experts die je graag vrijblijvend verder helpen. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Wilfred en Anna. Stuur dan een mail naar stichting@voedselbosbouw.org
Kijk eens op: